■ مسجد نیوجی در چین بخش معماری

مسجد نیوجی چین


معماری مساجد در چین

نخستین بنایی که با شنیدن نام «چین» در ذهن تداعی می‌شود، دیوار بزرگ آن است. اما تصور اینکه این کشور بیش از 50 میلیون مسلمان و 45 هزار مسجد زیبا دارد، کمی دور از ذهن است.

هشتاد سال پس از هجرت پیامبر اکرم (ص)، ساخت مسجد‌های پاگودا (سبک معماری مخصوص چین و ژاپن) در چین رواج یافت، آنچنان که امروز قریب به 45هزار مسجد این کشور میزبان میلیون‌ها مسلمان چینی و توریست‌های مسلمان و غیرمسلمانی است که به قصد دیدن این مساجد به این کشور سفر می‌کنند.

معماری متفاوت و بسیار زیبای مساجد چین در اولین نگاه، نفس را در سینه انسان حبس می‌کند، با تمام تفاوتی که این مسجدها با دیگر مسجدهای موجود در دیگر کشورهای جهان دارد، حسی آشنا بر قلب بازدیدکنندگان چنگ می‌زند و ناخودآگاه چشمانشان را از اشک پر می‌کند. معماری کلی مساجد چین از فضایی اسلامی معنوی برخوردار است که در عین زیبایی و سادگی، از پیچیدگی خاصی برخوردار است.

بیشتر مسجدها در چین غربی ساخته شده‌اند که اکثرا از الگوی معماری سنتی پیروی کرده‌اند؛ مناره‌های بلند، مقرنس‌های نقاشی شده و گنبدهای زیبا. ولی به نظر می‌رسد که مناره‌‌‌ چیزی ناآشنا با فرهنگ چین شرقی است، در عوض در مساجد این ناحیه، معماری اسلامی و شرقی با هم تلفیق شده و منظره‌ای جدید و در نوع خود جالب به وجود آورده است.

معماران مسلمان چین در ابتدا در ساخت مساجد از ادیانی که پیش از اسلام وجود داشته‌اند، همچون آیین بودای تبتی تقلید می‌کردند ولی پس از مدتی مساجدشان را منحصراً با الگو گرفتن از معماری اسلامی ساختند.

«قرینه‌سازی» یکی از ارکان بسیار مهم معماری چینی است و در مساجد چین نیز از این سبک پیروی شده‌، همچنین منظره‌هایی از گل و گیاه که به صورت متصل از پایین به بالا کشیده شده‌اند، چشم بینندگان را از پایین به بالاترین نقطه بنای مسجد می‌کشاند و ناخودآگاه حسی از احترام و بزرگی در شخص به وجود می‌آید.

بنای بیرونی بسیاری از مساجد نیز به سبک «پاگودا» ساخته شده‌اند، ستون‌هایی که هم ردیف با هم قرار گرفته‌اند با نقاشی و رنگ‌آمیزی‌های زیبا، چرا که چینی‌های باستان بر این عقیده‌اند که اشکال مکعبی، نشانی از زمین و اشکال دایره‌ای، نشانی از آسمان دارند، همچون مسلمانان چین که معتقدند کعبه با شکل مکعبی خود، نشانی از زمین است که با آسمان متحد شده است. در سبک پاگودایی رنگ‌های نیز هر یک سمبل چیزی است، آنچنان که رنگ قرمز نماینده زمین و رنگ آبی نماینده آسمان است.


مسجد نیوجی

مسجد نیوجی قدیمی ترین مسجد پکن، پایتخت چین و یکی از مهمترین مساجد شمال چین است. این مسجد در منطقه پوانگ انمن واقع و در سال 996 ساخته شد که بعدها بازسازی و در سال 1696 در دوره سلسله کوینگ توسعه یافت.

دین اسلام در دوره سلسله تانگ (907- 618) وارد چین شد و اکنون پیروان آن در بیش از 10 گروه قومی چینی گسترده است. خیابان نیوجی در منطقه شوانوو که این مسجد در آن ساخته شده بزرگترین محله ای است که مسلمانان پکن در آن سکونت دارند. این مسجد همچنین دربرگیرنده انجمن اسلامی چین نیز هست.

مسجد نیوجی یک فضای 6 هزار متر مربعی را به خود اختصاص داده و در ساخت آن از عناصر فرهنگی اسلامی و چینی استفاده شده است. نمای بیرونی معماری این مسجد عناصر چینی را نشان می دهد در حالی که از درون دارای تزئینات اسلامی است.

این مسجد که با الوار چوبی ساخته شده دربرگیرنده آثار باستانی و فرهنگی و لوح های مهمی چون لوح یک حکم امپراطوری است که در سال 1694 در زمان سلسله کوینگ صادر شده است.

پس از ورود از در جلوی این مسجد یک بنای شش ضلعی به چشم می خورد که از آن با عنوان برج رصد ماه یاد می شود.

داخل این برج گذرگاه های طاقدار یادبود و یک دیوار پوشیده از نقاشیهای دیواری قرار دارد که درکنار یکدیگر در اصلی ورودی مسجد تلقی می شود و در پس آن شبستان اصلی به عنوان محل برگزاری نمازهای جماعت قرار دارد.

به دنبال شبستان اصلی، سالنهای کوچک و اتاقکهایی وجود دارد که با سبک اسلامی تزئین شده است و از آنجا که در تعالیم اسلامی تصویر نگاری از انسانها و حیوانها صورت نمی گیرد، این طرحها و اشکال در تمام تزئینات از حروف عربی و طرحهای هندسی تشکیل شده اند.

در مرکز این بخش مناره مسجد قرار دارد که مؤذن برای سردادن بانگ اذان بر بالای آن مستقر می شود.

در حیاط درونی چندین ساختمان از جمله کلاسهایی برای آموزش معارف اسلامی وجود دارد و یک وضوخانه بزرگ نیز در بخش جنوبی ساختمان مسجد واقع شده است.
در داخل صحن مسجد که قدم می‌زنید، بوی عود مشام شما را می‌نوازد، پس از نمای ساختمان آنچه که بیش از همه نظر شما را جلب می‌کند، تلفیق فضای عربی و چینی در کنار هم است، وقت اقامه نماز به عربی و چینی اعلام می‌شود، منبر و محراب با آیه‌های قرآن به زبان عربی منقوش شده و امام جماعت به عربی دعا می‌خواند و پس از تلاوت آیه‌هایی از قرآن، آن را به زبان چینی ترجمه می‌کند.

در این مسجد با بیش از یک‌هزار سال قدمت، به دلیل گستردگی 10 هزار متر مربعی آن، 11 امام جماعت وجود دارد. هر روز بیش از 200 مسلمان در آنجا نمازشان را به جماعت اقامه می‌کنند و این تعداد، روز‌های جمعه به بیش از یک‌هزار نفر می‌رسد. این مسجد در میان 72 مسجد موجود در پکن، زیباترین و قدیمی‌ترین مسجد این شهر است.

مسجد نیوجی از زمان تأسیس جمهوری خلق چین در سالهای 1949،1955،1979 و 1996 مورد مرمت قرار گرفته است.