■ خانه مرحوم پیرنیا بخش معماری

بنای عمارت مشیرالدوله پیرنیا، تهران
عمارت مشیر الدوله پیرنیا، بنایی شکوهمند، در اواخر دور قاجار در تهران بنا شده است. و همانند بناهای این دوره، تلفیقی از معماری ایرانی و فرنگی را در خود دارد. این خانه شامل دو طبقه، و نیز یک زیرزمین است که زیرزمین خانه تقریبا یک متر و بیست سانتی متر از سطح زمین پایینتر است.
این زیرزمین که در فصول گرم سال مورد استفاده قرار می گرفته است، در بردارنده سفره خانه، چایخانه، کتابخانه قدیمی مرحوم مشیرالدوله حسن پیرنیا، اتاق نشیمن مرحوم داوود پیرنیا، اتاق های استراحت، و نیز انباری بزرگ جهت وسایل خانه بوده است. در قسمتی از زیرزمین، به نام چایخانه(شربت خانه)، از کاشی های خشتی بزرگ که به نقش های شخصیت های اساطیری منقوش شده اند، استفاده شده است. و می توان گفت که این تنها قسمت کاشی کاری شده ساختمان است. و در همین قسمت از خانه بوده است که از خوانندگان برنامه گلهای رادیو، تست صدا گرفته می شده است. از قسمت زیرزمین، بالابری تعبیه شده بوده، تا غذاها و ... از زیرزمین و مطبخ به طبقات بالا، برده شود.
ورودی اصلی عمارت پیرنیا، از سمت شمال است، پس از گذر از حوضی که روبروی در قرار داشته است، بعد از ورود از پله ها، به صحن اصلی حدود 100 متر مربعی وارد می شوید که پلکانی بزرگ و دو طرفه در میان آن است، که استقبال و خوشامدگویی به مهمانان در این صحن انجام می شده است.
در جنوب صحن، راهرویی طویل از شرق به غرب وجود دارد که از میان راهرو می توان به حیاط دسترسی داشت، و از دو انتهای آن نیز به زیرزمین راه یافت.
در طبقه همکف و در قسمت شمال شرق آن، آشپزخانه و اقامتگاه خدمه قرار داشته است. دفتر کار مشیرالدوله در سمت راست ساختمان و در طبقه اول، اتاقی وسیع بوده که در دو سوی آن قفسه کتاب های مرجع وی چیده شده بوده و میز کارش نیز در انتهای سمت شمالی اتاق قرار داشته است. در بالای این میز، عکس بزرگی از مرحوم میرزا نصرالله مشیرالدوله(پدر)، در قاب نفیسی نصب است. همچنین در عکسی دیگر، مرحوم پیرنیا به همراه نمایندگان ایران در صحن مجمع ملل متفق در ژنو دیده می شود. برروی میز کار نیز چندین قاب عکس خانوادگی بخصوص عکسهای پسر ارشد مرحوم پیرنیا، داوود پیرنیاد دید می شود.
طبقه اول خانه مشیرالدوله، مختص ساکان خانه و طبقه دوم مخصوص مهمانان بوده است. در طبقه دوم تالار بزرگی به مساحت 80 مترمربع، و به قرینه فضای راه پله در بخش جنوبی ساختمان واقع شده است. در طرفین این تالار، در قسمتهای شرقی و غربی بنا، اتاقهایی قرار گرفته است. در هریک از اتاقها و تالارهای خانه، شومینه هایی گچ بری شده با فرنگی کاری زیبا، و در شکلهای خاص خود، وجود دارد. کف پوش طبقه اول از تیرریزی چوبی و تخته کوبی ساخته شده است.
در حیاط جنوبی خانه، حوضی سنگی وجود دارد که در حال حاضر ورودی خانه نیز از همین قسمت جنوبی است.
خانه ای که در آن نظامنامه حق ویزا و سایر تصدیقات اتباع ایرانی خارج از کشور و حقوق بین الملل نگارش شده، خانه ای که ترجمه قوانین ملل دیگر در تهیه نظامنامه انتخابات و قانون اساسی دوران مشروطه انجام شده است و...، در سال 1350، به دلیل عدم سکونت در آن، به حالت متروک رها شد، تا اینکه در سال 1358، مهدی و ولی الله پیرنیا، آن را به وزارت بهداشت و بیمارستان فرح پهلوی( شهید اکبر آبادی فعلی)، واگذار نمودند. در نهایت تصمیم بر این گرفته شد که این خانه به مرکز مطالعات تاریخ پزشکی، تبدیل شود. و تحت عنوان«موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل»، به سرپرستی دکتر سید اشرف الدین گوشه گیر، فصل جدید حیات این خانه تاریخی آغاز شد.